*Bu yazının orijianli Jake Dean imzasıyla, The Guardian’da yayımlandı.
Son üç sezonunda dünya şampiyonluğu elde etmiş sörfçü Andy Irons’ın eşi Lyndie, yüzünde acı bir ifadeyle, dehşet verici deneyimini hatırlıyor. “Onu yatakta can çekişirken bulmuştum. Foodland’e(ç.n:Hawaii’de yaygın bir süpermarket zinciri) gidip her şey yolundaymış gibi davranmalıydım fakat evde aşırı dozdan ölmek üzere olan bir kocam vardı.”
Bu ve benzeri yürek parçalayan cinsten sahneler, son dönemde Avustralya’da yayınlanan ve Irons’ın limitleri zorlayan hayatını gözler önüne seren belgesel Andy Irons:Kissed By God’da mevcut. Uyuşturucu bağımlılığı ve bipolar bozuklukla mücadele eden Kauailı, 2010 yılında henüz 32 yaşındayken Texas’ta bir otel odasında ölü bulunmuştu.
Film tanıtım sürecinde, küstah stiliyle dalgalarla boğuşurken Kelly Slater’dan üst üste üç kupayı söküp alan, kendi jenerasyonunun en iyi sörfçüsünün gerçek ve bilinmeyen öyküsünü anlatmayı vaat etmişti. Zaman zaman bu beklentiyi karşılıyor. Daha önceleri dudakları mühürlüymüşçesine konuşmaktan kaçınan arkadaşları, ailesi ve sponsorlarla yapılan detaylı röportajlar Irons’ın ilaç bağımlılığı ve bipobalarla mücadelesine dair büyük resmi ortaya koyuyor.
Fakat, Irons’ın hikayesinin bir kısmı zaten Outside dergisinde, ölümünden birkaç hafta sonra yayınlanan bir makalede açığa çıkmıştı. Brad Melekian, Son Damla(Last Drop) başlıklı yazısında, Billabong(ç.n:Avustralya bazlı giyim markası) ve Irons’ın ailesi tarafından sporcunun dang humması adlı bir vürüs nedeniyle vefat ettiğine dair açıklamasına şüpheyle yaklaşmıştı.
Yazı için konuşulan bazı kaynaklar açıklansa da bazıları anonim kalmayı talep etmişti. Melekian bu durumun sörf endüstrisinde bir kural olduğunu söylüyor. Ona göre Iron’ın problemleri 2007’den beri biliniyordu fakat bunun hakkında kimse tek kelime etmemişti.
Bir diğer Amerikalı sörf yazarı Chas Smith’ten cevap gecikmedi. Melekian’ın yazısını ahlakçı, bayağı ve sinsice bulmuştu. Bu tavır, o günlerde sörf dünyasının çoğunun reaksiyonunu da yansıtır nitelikteydi. Fakat Smith, yeni kitabı Kokain Ve Sörf’te ahmaklığını kabul etti ve Melekian’ın yazısı için ‘sörf basınında yazılmış en iyi metinlerden birisi’ ifadesini kullandı.
Smith, kitabında sörfün kapanmayan yaralarından kokain aşkını konu alırken 1970’lerde Hawaiili Jeff Hakman(Amerikan sanayi devi Quiksilver’ın kurucularından biri) gibi isimlerin kaçakçılık denemelerinin detaylarına iniyor. Ayrıca 1980’lerde New Caledonia’da hapis yatan Amerikalı Mike Boyum ve Newcastle’lı Peter McCabe’ın hikâyesini inceliyor.
Bunların yanında rekabetçi sörfün uyuşturucuya teslim olmuş tarihini araştırıyor. Bağımlılıkları hakkında açıkça konuşan iki Avustralyalı dünya şampiyonu Mark Occhilupo ve Tom Carroll, incelediği bazı isimler.
Bu hikâyelerle bezeli geçmiş ortadayken, enteresan olan sörf camiasının Irons’ın problemlerini sır olarak saklamakta neden bu kadar ısrarcı olduğu. Bazı yıldız isimler, Andy hayattayken bu sorunların açığa çıkmış olmasının her şeyi değiştirebileceğinden pek de emin değil. Kelly Slatter, Courier Mail’e 2013’te yaptığı açıklamada şöyle söyledi: “Değişmesi için dışarıdan daha yoğun baskıya maruz kalsaydı hayatı çok daha çabuk tepetaklak olabilirdi.”
Her neyse, Irons’ın ölümünden bir sene sonra Profesyonel Sörfçüler Birliği dünya turu sırasında yeni bir uyuşturucu testi uygulanacağını açıkladı. Bu senenin başlarında The Inertia’da yapılan incelemede üç dünya şampiyonluğu bulunan Avustralyalı Mick Fanning’in de içinde bulunduğu beş yüksek profilli sörfçü ciddi şekilde sorgulandı. Fanning, günümüzde Dünya Sörf Ligi(WSL)’nin uyguladığı uyuşturucu testlerindeki metotların kendilerini oldukça zorladığını itiraf etmişti.
Brezilyalı yıldız Caio Ibelli 2017’de en az altı defa test edildiğini söyledi. Bir başka sörfçü de WSL’nin bu seneki turda prosedürlere kan testini de eklediğini açıklamıştı. Kadınlarda dünya üç numarası olan Tatiana Weston-Webb, sörfçülere sunulan psikiyatristlere tam zamanlı erişim fırsatından övgüyle söz etti. Belki bu fırsat da Irons’ın bıraktığı miraslardan biridir.
Şu sıralar sörf dünyasının gündeminde daha genel bir kitleye ulaşmak ve popülaritesini arttırmak var. Önümüzdeki ay, WSL ilk kez bir dalga havuzunda yarışma düzenleyecek. Bu da onlara, programlarını primetime’a göre hazırlama fırsatı veriyor. Teknolojinin yardımıyla, sporlarını denizden uzakta büyüyen milyonlarca potansiyel genç sörfçüye tanıtma şansları olacak.
WSL’nin açıkladığı verilere göre lig günümüzde en üst düzey sporcuların bir ila üç milyon dolar kazandığı, totalde 13 milyar dolarlık bir değere sahip. 2020’de olimpiyatlara katılıyorlar. Sörf bir ilerleme kaydetti. Fakat iki dünya şampiyonluğu bulunan eski metamfetamin bağımlısı ağabeyi Tom’un geniş çaplı biyografisini de kaleme alan duayen sörf yazarı Nick Carroll, Smith’in kitabında Irons’u ölüme götüren nedenlere dikkat çekmişti.
“Al’in ebeveynlerinin jenerasyonunda uyuşturucu kullanımına göz yumuluyordu hatta insanlar buna özendiriliyordu. Bunun yanında iyi sörfçülerin uyuşturucu alışkanlıkları da romantik bir dille adeta dikte ediliyordu. Gelişmekte olan bir endüstri düşünün ve ona milyon dolarlık satışlar ekleyin. Evet, bum! Al, bağımlığını ilerletecek bu fırsatlar deryasının içine düştü ve bu durumdaki tek kişi de değildi.”
“Elit sörfçüler arasında uyuşturucu kullanımı Al sonrası dönemde biraz daha az kabul görür durumda fakat gerçekleri söylemenin pek hoş karşılanmadığı ketum tutum ve kötü alışkanlıklarla tanışmanın oldukça kolay olduğu dünya halen mevcut. Daha zayıf olabilir ama gerçekten hala mevcut.
Aynı şekilde Smith de üç yıl önce benzer bir kaza yaşandığını iddia etti. Aktör yine meşhur bir sörfçüydü ve camia yine suskun kalmayı tercih etti. “Bu defa sörfçünün sonu çok şükür ölüm olmadı. Fakat bu, otopsi ve toksikolojinin de yapılmayacağı yani gerçeği asla öğrenemeyeceğimiz anlamına da geliyor.”
Her ne kadar sörfün dönüşümünün, bir başka sporcuyu Irons’ın yaşadığı gibi bir trajediden koruyup koruyamayacağı tartışmaya açık olsa da son dönemde yazılan ve uyuşturucu meselelerini ifşa eden makaleleri gördükten sonra tartışmaya kapalı bir gerçek var ki o da Kauailının sörf dünyasını derinden sarsan ölümünün, sonrasında kazandırdıklarının ne kadar mucizevi olduğu.
Neyse ki, yaşanan üzücü olaylar bir yana, devasa Tahiti dalgalarının göbeğinde azimli ve kararlı duruşu Irons’ı insanların hafızasında ölümsüz bir yere koyacak şey olacaktır.
Çeviri: Barış Öztürk
