George Foreman, Mike Tyson gibi isimlerle konuştuğunuzda onun gelmiş geçmiş en iyi boksör olduğu konusunda bir şüphe olmadığını görüyorsunuz. Çabuk elleri, ağır sıklet için bir devrimdi. Ellerini aşağıda tutarak ya da yumruklardan eğilerek kaçarak ağır sıklet boksörlerin stilinde de devrim yarattı. Başka hiç kimsede olmayan bir yaratıcılığa sahipti ve idolü Sugar Ray Robinson’ın stilini ağır sıklete taşıdı. Hiç pes etmeyen biriydi. 21 yıllık kariyeri boyunca aldığı çok sert darbelere rağmen nakavt olmadı. Joe Frazier, ilk maçlarında onu yere serdiğinde Ali’nin hakem daha üçe kadar saymışken kalkabilmesine inanamamıştı. Bir yazımda “Shakespeare dil için neyse Muhammed Ali de spor için o” yazmıştım. Shakespeare İngilizceyi ikiye katladı, İngilizce ondan sonra eskisi gibi olmadı. Ali de sadece boksa değil, spora bu etkiyi yaptı.
Oscar ödüllü aktör Rod Steiger onun için “Oyuncu olarak bunları yapsaydı tarihin en iyi doğaçlama yapan oyuncusu olurdu” demişti. Ama oyuncuların ikinci ya da üçüncü kez deneme şansı olur. Boksörün doğaçlama yapması hayatını riske atması demektir. Bir ajanın düşman hattına geçmesi gibi bir şey bu. Ajanların başarılı olması için ikinci bir şansı yoktur. Ali’nin yepyeni bir stil yaratacak cesareti vardı. Ve bunu daha önce hiç yenilmeyen Foreman gibi birine karşı yapabiliyordu. Ali’nin kariyeri risk almaya dayalıydı. Aldığı birçok riskte başarılı oldu ama o, başarılarla birlikte boksun uyuşturucu etkisine de bağımlıydı. Her boksör kalıcı bir sakatlığa, hatta ölüme bir yumruk kadar uzak. O da kendini en uç noktaya kadar zorladı.
Gezegende yaşam olduğu sürece insanlar, başka insanların dövüşmesini izlemek için para verecektir. Spor ve olimpiyatların var olma nedeni savaşları engellemek. Boksör de bence enstrümanını her kullandığında zarar gören tek sanatçı. Ringden indiğinde, ringe çıktığı hâlinden bir şeyler kaybetmiş oluyor. Muhammed Ali’nin kariyeri boyunca da bunu gördük. Her maçından sonra düşüş yaşadı ve her maçta beynine daha fazla darbe aldı. Bu darbelerin onun hastalığına katkı yaptığı konusunda çoğunluk hemfikir. Ali, ağır sıklet boks şampiyonluğunun hem ne kadar şatafatlı olabileceğinin hem de bedelinin ne kadar ağır olabileceğinin kanıtıydı. Ringe çıkan her boksörün cesur olduğunu düşünüyorum ama spor tarihinde sadece birkaç insan Ali’nin gösterdiği cesareti gösterdi. Nihayetinde de çok fazla şey başarmaya çalıştı ve sporu bırakmaya karar veren o olmadı, spor onun emekli olmasına karar verdi. Bu da üzücü bir şey.
Onun hakkında duyduğum favori anekdotlarımdan birini Thomas Hauser’den işitmiştim. Bir gün Ali, kanser tedavisi gören çocukları ziyaret etmek için bir hastaneye gider. Orada, ölmek üzere olan bir çocuğun yanına gidip onun kanseri yeneceğinden emin olması gerektiğini ifade eder. Hastalığı ilerlemiş olan çocuk da onun sözünü kesip “Bunu başaracağımı sanmıyorum ama Tanrı’yı ziyaret ettiğimde seninle tanıştığımı söyleyeceğim” der. Bu, benim için duygusal bir andır.
Muhammed Ali’yle ilgili çok insanla görüştüm. Thomas Hauser, Freddie Roach, When We Were Kings’in yönetmeni Leon Gast… Hiçbiri Ali’nin iyiliklerinden bahsederken gözlerinin dolmasını engelleyemedi. Diğer büyük spor yıldızlarını düşündüğünüzde, böyle bir etkileri olmadığını görürsünüz. Ali, insanların onun başarılarıyla bir bağ kurmasını sağlıyordu. Shakespeare’in Hamlet’i onu çok iyi anlatıyor. Hamlet’te, kendini beğenmiş bir ergeni -bir şekilde- insanlık için mücadele ediyormuş gibi görüyoruz. Ali’nin mücadele ettiği şey de evrensel bir sorundu. Milyonlar, kendileriyle onun arasında bir bağlantı kurdu. Spor dünyasında başka bir sporcunun Muhammed Ali gibi kalplerimize girebileceğini sanmıyorum.
*Bu yazı ilk olarak Socrates’in Temmuz 2016 sayısına yayımlanmıştır.
