Artık hayatımızda yeni bir kavram var: Panama Papers. Bahsettiğimiz, önce Süddeutsche Zeitung’a sızdırılan, oradan da Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) ile paylaşılan 2.6 terabayt büyüklüğündeki belgeler.
Mossack Fonseca isimli hukuk firmasından sızdırılan belgelerin boyutu Wikileaks’in yüzlerce kat fazlasına denk geliyor. Peki Mossack Fonseca ne yapıyor? Panama merkezli hukuk firması, temelde uluslararası firmaların “vergi cenneti” ülkelerdeki işlerini yürütüyor, söz konusu firmalar ve kişiler adına offshore şirketler satın alıyor ve bunu ‘işinde dünyanın dördüncü şirketi’ unvanıyla yapıyor. Offshore şirketlerin temel alım amacı olarak ise kara para aklama ve vergi kaçırma öne çıkıyor.
140’tan fazla siyasetçinin adının geçtiği belgelerin temelinde Vladimir Putin, yakın dostu Sergei Roldugin ve Bank Rossiya’yı yöneten Yuri Kovalchuk’un oluşturduğu üçgen var. Ama durum bununla sınırlı değil, işin bir de sporla ilgili yanı mevcut. Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu birçok ülkeden futbolcunun, Panama Papers’da yer aldığı söyleniyor. Aynı şekilde FIFA’dan Lionel Messi’ye belgelerde tanıdık yüzler var. Biz de birkaç soruyla o yüzlere tekrar bakıyoruz.
FIFA buradan da mı çıktı?
Ne yazık ki, evet. FIFA’nın zorlu bir yıl atlattığını biliyoruz. FBI soruşturması, eski başkan Sepp Blatter’e verilen ceza, yine kurumun etik komitesinin Michel Platini ve Jerome Valcke’ye verdiği cezalar… Üstüne Franz Beckenbauer’in soruşturulması derken FIFA’da oldukça yoğun bir dönem yaşanmıştı.
Şimdi tüm o cezaları veren FIFA Etik Komitesi, kendi içinde bir soruşturma başlatmış durumda. Yeni ana kahramanımız ise Uruguaylı bir avukat ve Penarol’ün başkanı Juan Pedro Damiani. Hukuk şirketi, biraz daha çatı görevi gören Mossack Fonseca’ya kayıtlı olarak çalışan Damiani olayların ortasında ve aynı zamanda etik komitesinin üyelerinden biri!
Mossack Fonseca’dan sızdırılan belgeler, Damiani’nin 27 Mayıs 2015’te Zürih’te tutuklanan FIFA Eski Başkan Yardımcısı Eugenio Figueredo’ye ait üç offshore şirketi yönettiğini gösteriyor.
Offshore şirket kurmak yasal olduğu için belgelerde Damiani veya Figueredo’yu direkt suçlayacak bir kanıt bulunması söz konusu değil. Ancak kesinlikle birkaç kaş da havaya kalkıyor. Zira Damiani, yayın ihalesini ederinin çok altına almak için FIFA’ya rüşvet veren baba-oğul Hugo ve Mariano Jinkis’le de bağlantılı.
Onlar için de iki paravan şirket kuran avukat Damiani’nin, Figueredo ile olan ilgisini de kullanarak rüşvet olarak gelen paranın aklanmasını sağladığı konuşuluyor.
Onsuz olmaz diyenler için, offshore şirket sahiplerinden birinin de Michel Platini olduğunu söyleyelim. 2015’teki FIFA skandalının merkezindeki Fransız efsanenin Panama merkezli şirketinin kuruluşu, UEFA’ya başkan seçildiği 2007’ye dayanıyor. Platini’nin FIFA’dan aldığı ceza, Sepp Blatter’den “danışmanlık ücreti” olarak aldığı 2 milyon Dolar’lık ödemeden geliyordu.
Lionel Messi’nin tüm bu durumla ilgisi ne?
Geçen aylarda Lionel Messi ve babası Jorge Horacio’nun İspanya’da 2007-2009 yılları arasında 4.1 milyon Euro vergi kaçırdığı iddiasıyla mahkemeye sevk edildiğine şahit olmuştuk.
Oradaki iddiaya göre Belize ve Uruguay’da iki offshore şirketi olan Messi, “imaj hakları” olarak gelen parayı direkt bu şirketlere geçirmiş ve vergi ödemekten kurtulmuştu.
Panama Papers’da Messi ile ilgili rastladıklarımız bu bilindikten sonra çok da şaşırtıcı değil. Baba ve oğulun kuruluşu 2013 tarihine dayanan Mega Star Enterprises isimli Panama merkezli bir şirketi daha var. İspanya’da görülen vergi kaçırma davasında bu şirketin ismi geçmiyor ancak ortaya çıkan yeni durumun, davanın da gidişatını değiştirebileceği söyleniyor. Messi’nin ilk savunması tüm bunlardan haberi olmadığı yönünde. Bunun Franz Beckenbauer’le aynı savunma olduğunu söyleyelim…
Ancak bu işin içerisinde Barcelona’nın payı da önemli. Zira son yıllarda ortaya çıkan ve kulüp tarafından ödenen imaj hakları ücretinin, direkt futbolcu adına değil de onun kurduğu bir offshore şirket adına ödenmesi, kulüpler tarafından da tercih ediliyor.
Futbol dünyasından başkaları da bu belgelerde mi?
Öyle olmaz olur mu… Bir başka isim Gabriel Heinze. Messi gibi Arjantinli olan Heinze, 2005’te Manchester United forması giydiği sırada ‘Galena Mills’ isimli bir şirket kuruyor. Merkez, verginin neredeyse olmadığı Virjin Adaları ve Heinze’nin o yıl Puma ile yaptığı 1 milyon Dolar’lık reklam anlaşmasının gelirleri de direkt bu şirkete aktarılıyor. Yine Mossack Fonseca belgelerinde, Heinze’nin İsviçre bankalarında hesapları olduğunu görmek mümkün.
Basın sözcüsünün yaptığı açıklama ise, “Galena Mills’in kuruluşu, Heinze’ye kötü bir şey olması senaryosu için geliştirilmiş bir stratejiydi. Gereken tüm vergileri ödedik” şeklinde.
Bireyleri kenara koyarsak işin içerisinde bir de kulüp var. Panama Papers’a göre Real Sociedad, oyuncularına ödeme yaparken hem onların hem de kendilerinin vergi kaçırabileceği bir yolu tercih ediyor.
İddiaya göre La Liga’nın mütevazı kulübü olarak bildiğimiz Real Sociedad, 2000-2008 yılları arasında, yedi yabancı futbolcusuna (Nihat Kahveci’nin de oynadığı yıl aralığı) Niue Adaları, Panama ve Virjin Adaları gibi merkeze sahip şirketler ve bankalar aracılığıyla ödeme yapmış.
Konuyla ilgili soruları yanıtsız bırakan Real Sociedad Genel Menajeri Inaki Otegi, daha sonra bunun “İspanyol kulüpler arasında yaygın bir ödeme biçimi” olduğunu basın sözcüsü aracılığıyla aktarıyor.
Peki ya diğer sporlar?
Belgelerde ismi geçen sporcular arasında golfçü Nick Aldo ve 11 NHL oyuncusunun da offshore şirketlere sahip olduğu görülüyor.
Şimdi ne olacak?
Aslında bunun cevabını bir anlamda verdik. FIFA Etik Komitesi’nde yeni bir soruşturma başladı, Messi’nin süregelen davasında da yeni hamleler gelebilir.
Asıl bomba ise, ICIJ’nin isimleri ileriki bir tarihte açıklayacağını söylemesiyle patlayacak gibi gözüküyor.
*Süddeutsche Zeitung, Guardian ve ICIJ’in belgeleri derlenerek hazırlanmıştır.
