20. yüzyılın en büyük şampiyonlarından Secretariat’ın 5 Mayıs 1973 günü ne kadar sıra dışı bir şey yaptığı sonradan anlaşılacaktı. Meşhur ikiz kulelerin (Twin Spires) gölgelerinin piste düştüğü son çeyrek mili en önde tamamlayarak ‘Spor Dünyasının En Hızlı İki Dakikası’ olarak bilinen Kentucky Derby’yi gerçekten iki dakikanın altında koşan ilk at olmayı başardı. Ne o gün Churchill Downs Hipodromu’na gelen 135 bin kişi ne de 2015 Derby’yi ekranları başında izleyen 18 milyon seyirci daha hızlısına tanık olamadı.
GELENEK DEDİĞİN…
Taşınan parkeleri hariç Boston Garden’ın kullanılmadığı ya da Los Angeles’ta yıllardır bir NFL takımının olmadığı değişim dünyasında, Kentucky Derby’nin hiç kesintiye uğramadan 142 senedir ve aynı hipodromda koşuluyor olması epey manidar. Atçılığın kendi doğasında barındırdığı gelenekçilik ve klasiğe tutunuş, Kentucky Derby’nin zamanın erozyonuna uğramasına engel oluyor. Her yıl nisan ayının sonunda, sadece 3 yaşlı safkan İngiliz atlarından kariyerleri boyunca en fazla puan toplamış olan 20 tanesi, Kentucky’nin yolunu tutuyor. Olmazsa olmaz son dakika şanssızlıklarını aşanlar, yaklaşık 2 bin metre (1.25 mil) mesafedeki bu kum pist yarışına katılmak üzere deklare oluyorlar. Florida, Arkansas, Lousiana, Santa Anita gibi lokal derbiler hazırlık teşkil ettiğinden, katılan atların jokeyleri ve koşu stilleri önceden belli. Örneğin, tüm yarışçılık kamuoyu 2016 Kentucky Derby’de Outwork ve Danzing Candy’nin yarışı önlerde götürmesini öngörüyor. Antrenör Kiaran McLaughlin’in, Mohaymen için jokey Junior Alvarado’dan başkasını düşünmesinin mümkün olmadığı biliniyor.
Bu kadar bilinirliğe rağmen Kentucky Derby, hâlâ ‘Spor Dünyasının En Heyecanlı İki Dakikası’ -evet, hem en hızlı hem de en heyecanlı iki dakika- olarak kabul ediliyor. Yarışın temposu, kalabalıkta yer bulma ve trafik problemleri, olası yarış içi sakatlıklar, kurayla belirlenen ‘starting box’ yerleşimi, günün pist ve hava koşulları gibi değişkenler sıklıkla otoriteleri ve bahis şirketlerini yanıltabiliyor. Yine de Derby’nin bir galibi oluyor, 400’ü aşkın gülden oluşan 18 kilo ağırlığındaki şal, şampiyonu taçlandırıyor. Usuller o kadar kendini muhafaza ediyor ki 1924 yılından bu yana, kazanan atın sahibine verilen som altın kupada yapılan tek değişiklik kupanın üzerindeki aşağıya bakan nal figürünün batıl inançlara istinaden yukarıya döndürülmesinden ibaret. Kentucky Derby’yi kazanmak bir gurur vesilesi olduğu kadar yeni bir heyecanın da başlangıcı oluyor. Sonrasında koşulan Preakness ve Belmont Stakes yarışlarını Derby galibinin kazanması durumunda ‘Triple Crown’ gerçekleşiyor. 37 senelik aranın ardından, geçen sene American Pharoah bu rütbeyi elde etmeyi başardı. O yüzden, artık aygırlığa çekilen şampiyonla kısraklarını eşlemek isteyen yetiştiricilerden 200 bin Amerikan Doları talep edilmesi kimseyi şaşırtmıyor. Sports Illustrated’ın ‘Yılın Sporcusu’ oylamasında Lionel Messi, Stephen Curry ve Serena Williams’ın önünde tüm oyların yüzde 47’sini alan American Pharoah için çok da tuhaf olmasa gerek.
DÜNYANIN DÖRT BİR YANINDAN…
Bir spor olayının dünya çapında bir fenomene dönüşmesi için büyük kitlelere hitap etmesi, muhtemelen milyarı aşkın kişiye canlı yayınlanması gerekiyor. Kentucky Derby’nin globalleşmesinde durum biraz daha farklı. Derby, kitlesel etkisinin ve ününün yanında yarattığı irili ufaklı hikâyelerle de yayılıyor:
Bu seneki Derby’nin favorisi olan ve koştuğu yedi yarışta geçilmeyen Nyquist, adını Detroit Red Wings buz hokeyi takımı oyuncularından İsveçli Gustav Nyquist’ten alıyor. Nyquist’in jokeyi Mario Gutierrez bir Meksikalı. Yedi değişik ülkenin jokeyleri bu sene Derby’de at biniyorlar. Geçen sene American Pharoah ile kazanan Victor Espinoza da bunlardan biri. American Pharoah’ın sahibi ise Mısırlı iş adamı Ahmed Zayat. Dubai’de koşulan Birleşik Arap Emirlikleri Derbisi’ni kazanan Japon atı Lani, bu seneki Kentucky Derby’nin katılımcıları arasında. İleri bir atçılık ülkesi olma yolunda hızla ilerleyen Japonların ilk büyük adımları, 1989 Kentucky Derby galibi Sunday Silence’ı ithal etmeleriydi.
Kentucky Derby’de başarılı olmuş atların aygırlık kariyerlerine devam ettikleri ülkelerden biri de Türkiye. 1991 galibi Strike The Gold ve 1993 galibi Sea Hero, Türkiye’de uzun yıllar kaldılar. Strike The Gold belki de ülkenin gelmiş geçmiş en büyük yarış atı Sabırlı’nın babası oldu. Aslen Kanada menşeili Victory Gallop ise 1998 Kentucky Derby ikincisi olup an itibarıyla Türkiye’nin liste başı aygırı durumunda.
Kelly Ailesi tam 70 senelik bir geleneği devam ettiriyor. 1946’dan bu yana her sene mayısın ilk cumartesi günü koşulan Kentucky Derby’yi izlemek üzere Churchill Downs hipodromunda iki adet loca kiralıyorlar. Ailenin reisi Jack Kelly, 20 kişilik ‘entourage’ını Philadelphia’dan trenle getirerek başlıyor. Ölümü sonrasında bayrağı oğlu John alıyor. John Kelly’nin iki kız kardeşi var: Elizabeth ve Grace (evet, yanlış okumadınız: Grace Kelly) Elizabeth yarışçılık camiasından antrenör Donald Le Vine ile evleniyor. Grace ise malum sanat kariyerinden ödün verip Monaco Prensi 3. Rainier ile hayatını birleştiriyor. Ailenin tamamı Derby hafta sonunu birlikte geçirmeye devam ediyor. 1985 yılında John Kelly’nin vefatı sonrası, Donald ve Elizabeth’in oğlu Chris La Vine sorumluluğu alıp locaların her sene dolu olduğunu günümüze kadar temin ediyor. Monaco’dan misafirler eksik olmuyor, Grace’in oğlu Prens Albert ekibe dâhil oluyor, 2015 Derby’yi izliyor. Tesadüf odur ki Albert de bir at yarışı antrenörünün kızı olan Charlene Wittstock ile evleniyor. Charlene’in babası Mike da 2015’te ekibe katılıyor. Daha önce katılamama sebebi ise net: Zimbabwe ve Güney Afrika’daki atlarının başından ayrılamamak.
Kitleler, tüm yarışçılık dünyası, beş kıtadan sayısız gönül veren, Kelly ailesi, Monaco hanedanı, heyecan ve adrenalin sevenler ile 7 Mayıs’ı 8 Mayıs’a bağlayan gece, Türkiye saati ile tam 01:34’te ‘Spor Dünyasının En Hızlı / En Heyecanlı 2 Dakikası’nda buluşmak üzere…
*Bu yazı, Socrates’in Mayıs sayısında yayımlandı. Derginin tüm sayılarını temin edebileceğiniz satış bağlantıları için tıklayın!
