*The Telegraph’ta yayınlanan Ben Bloom imzalı yazının orijinaline buradan ulaşabilirsiniz.
Gençler atletizm dünyasına adım atarken Yasemin Can boynundan sarkan Avrupa Şampiyonası 10 bin metre altın madalyasını kesinlikle öngöremezdi.
Yaklaşık bir yıl önce kendi ismini bile tanıyamazdı.
Lafı döndürüp dolaştırmanın bir anlamı yok: Can, Avrupalı değil. Hatta Can, Can bile değil.
19 yıllık ömrünün, ilk 18 yılını, Kenya adına yarışarak, gelecek vadeden bir orta mesafe atleti olarak isim yaparak ve gerçek adı Vivian Jemutai ismini kullanarak geçirdi.
Ve geçtiğimiz yıl içerisinde, Jemutai ve Türk Atletizm Federasyonu arasında çeşitli görüşmeler yaşandı. Yaşananlar şöyle; geçtiğimiz yılın Mart ayında resmi olarak Jemutai’nin artık Türkiye’yi temsil edeceği ve isminin Yasemin Can olduğu açıklandı.
Hızlıca dört ay ileri sararsak; Kenya doğumlu, hâlâ Kenya’da yaşayan ve Kenya’da antrenman yapan, Türkiye’yle herhangi bir bağlantısı olmayan bir atletin Avrupa Şampiyonasının 10 bin metre yarışında rakiplerini darmadağın ettiğini görebiliyoruz.
“Çok şansız bir durum” diyor Yasemin Can’ın galibiyetinden sonra koşuyu yorumlayan İrlandalı atlet Sonia O’Sullivan, “Kesinlikle bu yapılanı onaylamıyorum.”
“Uluslararası Atletizm Federasyonu doping sorunlarını çözmek için bir sürü girişimde bulundu ama bu mesele de kesinlikle üzerinde durulması ve çalışılması gereken bir mesele; atletler ait oldukları kıtada kalmalılar.”
Koşuda dördüncü gelen İrlandalı Fionnuala McCormack yaşananı tam bir “şaka” olarak nitelendiriyor. Gerçi McCormack, ve diğer birçok atlet, konuyu komik bulamıyorlar. Açıklamak gerekirse, mevcut Uluslararası Atletizm Federasyonu kurallarına göre bir atlet, 12 ay boyunca yarışmalardan çekilirse ve asıl ülkesi itiraz etmezse başka bir ülke adına müsabakalara katılabiliyor. Eğer bir itiraz gelirse atletin temsil ettiği ülkeyi değiştirmesi için üç yıl boyunca beklemesi gerekiyor.
Can kesinlikle münferit bir vaka değil. Türkiye’nin 2016 Avrupa Şampiyonasına götürdüğü takım yedi Kenyalı, iki Jamaikalı, -ki 100 metreyi 9.92 saniyede koşabilen Jak Ali Harvey (Jacques Harvey) de dâhil- bir Etiyopyalı, bir Kübalı, bir Azerbaycanlı ve bir Ukraynalı içeriyor. Ve birkaç gerçek Türkiyeli de görüntüyü kurtarmak için kafileye dâhil olmuş.
Türkiye madalya kazanmak için bu yola başvuran tek ülke değil; Bahreyn ve Katar atletizm alanında başarıyı dünyadan atlet toplayarak yakalamayı deneyen ve bu işi en çok yapan iki ülke. Tabii ki sporcuların bağlı oldukları ülkeyi değiştirmeleri yeni bir şey değil ve sadece atletizmde yaşanmıyor. Zola Budd’dan Greg Rusedksi’ye, Mike Catt’ten Kevin Pietersen’e ve Owen Hargreaves’ten Tiffany Porter’a, birçok sporcu doğdukları ülke yerine, farklı farklı sebeplerden dolayı Birleşik Krallık adına ter döktü ve Birleşik Krallık bu sporculardan kesinlikle fayda gördü.
Bu değişimlerden bazıları karşılaştırıldığında diğerlerine göre daha meşru ve Porter’ın, Amerika doğumlu İngiliz anneye sahip engelli koşucu, Birleşik Krallık’ın milli marşı God Save the Queen’i söylemesinin beklendiği o garip basın toplantısını unutması pek mümkün değil. Türkiye’nin, Katar, Bahreyn ve diğerleriyle birlikte, durumunu farklı kılan ise sistemi suistimal eden bu metodun kullanılma boyutu ve takınılan umursamaz tavır.
Bu hafta yapılan Avrupa Şampiyonasında Türkiye’yi temsil eden atletlerin büyük kısmı başka ülkelerde doğup büyümüş ve Türkiye’ye adımını dahi atmamış isimler. Türkiye adına yarışmaya başlamadan önce haritayı ellerine aldıklarına ülkenin yerini bulabilecekleri bile şüpheli.
Yine de bir kısmı bu hafta Amsterdam’da podyumda boy gösterecek, madalyalarını alırken Türkiye bayrağı göndere çekilecek, aynı Can’ın Çarşamba akşamı yaptığı gibi.
Altın madalyaların böyle yüzsüz bir şekilde elde edilmesi gerçekten üzücü.
