Super Bowl neden bu kadar önemli bir spor olayı? ABD dışında NFL çok fazla takip edilmezken Super Bowl neden tüm dünyada takip ediliyor?
Sarper Günsal: Super Bowl bu kadar önemli çünkü Amerikan futbolu Amerika’daki en önemli spor. Bir numaralı spor. Özellikle son yirmi yılda diğer tüm sporların iyice önüne geçti, farkı da açtı. Dolayısıyla büyük bir beklenti var, artı arkasında ‘fantasy football’ adı altında büyük bir kumar var. O yüzden insanlar çok ilgileniyor, bu yüzden bu ligin final maçı da yıllardır dünyada en çok ilgi çeken maç ve program. Bütün Amerikan halkı, hatta dünya da, biz de, oturup maçı seyrediyoruz ister istemez. Arkasında çok büyük bir endüstri de var, sponsorluklar, özel reklamlar. Amerikalılar pazarlamayı bulan millet olduğu için müthiş satıyorlar bu şovu. NFL’i, ama özellikle de Super Bowl’u müthiş pazarlıyorlar, millet de izliyor tabii.
Kaan Kural: Her şeyden önce ABD’nin bir numaralı sporu bu. Beyzbol en geleneksel sporları olabilir, basketbol global ölçekte en büyük olabilir, buz hokeyi de çok ön planda ama Türkiye’de futbol neyse ABD’de Amerikan futbolu o. Bu yüzden dünyanın bir numaralı ekonomik gücünün bir numaralı spor aktivitesi bu. Bir de seri olmadığı, tek maç üzerinden oynanan bir final olduğu için Dünya Kupası finali Brezilya veya Almanya için ne ifade ediyorsa Super Bowl da ABD için her yıl bunu ifade ediyor. Sportif açıdan anlamı bu. Zaman içinde bu sportif aktivite büyük bir şölene dönüştürülmüş. Amerikalıların spora bakış açısı da bu, hem işin içinde çok büyük bir rekabet var, sonunda çok büyük bir kupa var, hem de çok büyük bir kutlama, çok büyük bir eğlence. Super Bowl partileri düzenleniyor, insanlar sabahtan akşama maç için hazırlanıyorlar, büyük bir spor şöleni bu. Doğal olarak da Amerika’nın pazarlama gücüyle bunu dünyaya da tanıtıyor. Birçok ülkede Amerikan futbolu hiç tanınmazken bile insanlar bu büyük şölenin bir parçası olup seyrediyorlar.
Dağhan Irak: İşin bir Amerikan bağlamı var, bir uluslararası bağlamı var. ABD spor bakımından çok gelenekçi bir ülke, beyzbol ve futbol sözkonusu olduğunda bu iyice artıyor. Super Bowl aslında iki farklı ligin birleşme süreciyle birlikte başlayan bir uygulama, bugün bu iki lig NFL’de iki farklı konferans halinde ama geçmişte iki büyük Amerikan liginin şampiyonları karşı karşıya geliyor. Öyle baktığımızda tarihini çok gerilere götürmek mümkün. Zaten Amerikalılar bu gelenekçiliğe çok sahip çıkıyorlar. Futbol belki beyzbol kadar gelenekçi değil ama ona yakın.
İşin şov boyutu doksanlardan itibaren çok arttı, aslında o yıllarda yurt dışına açıldığını da söyleyebiliriz. Benim ilk izlediğim Super Bowl, Türkiye’de yayınlanan ilk Super Bowl, 1993’teki Dallas-Buffalo maçı. Bu maçın bir özelliği de bugün çok yakından bildiğimiz devre arası şovunun ilk kez yapılmış olması, Michael Jackson’la. Jackson’ın şovunun bu kadar başarı kazanmasıyla devre arası şovu bir gelenek haline geliyor. Devre arası şovunun hala devam eden sponsoru aslında Michael Jackson’ın sponsoru. Avrupa futbolu için de aynı şey söylenebilir, doksanlardaki uydu televizyonu ve globalleşme bunu getirdi, ABD dışında Super Bowl tertipçiliği böyle başladı. Amerika içinde zaten büyüktü, Şükran Günü’nde Amerikan futbolu seyretmenin uzun süreli bir gelenek olması gibi. Amerikan filmlerinde de vardır, Silver Linings Playbook olsun, hatta çizgi filmlerde bile vardı, Life with Louie‘de, babası hasta Green Bay Packers taraftarıydı, hatta donarak maça giderlerdi. Özellikle 1950’lerden sonra çok büyük bir gelenek bu ama dünyanın geri kalanı için farklı bir anlam taşıyor. Avrupa ve diğer kıtalar için bu kadar Super Bowl odaklı olmasının sebebi de Super Bowl’un yayınlanıyor olması. Zaten saat farkı nedeniyle özellikle meraklısı değilseniz Avrupa’da yaşayarak bu ligin tüm maçlarını takip etmeniz kolay değil.
Denver Broncos savunma takımı kimliğiyle öne çıkıyor, ancak oyun kurucu pozisyonunda Peyton Manning gibi bir efsane var. Carolina Panthers ise ligin en güçlü hücum takımı olmakla beraber savunmada Luke Kuechly ve Josh Norman gibi yıldızlara sahip. Savunma maçı olacağı konuşuluyor, ne bekliyorsunuz?
Kaan Kural: Super Bowl’larda artık çok büyük oyunlar yok, takımlar biraz daha temkinli. Maçın anlamı o kadar büyük ki. İki haftalık sürede o kadar iyi bir hazırlık yapılıyor ve rakibin bütün taktiklerine o kadar iyi çalışıyorlar. Çok fazla hücumun şaşırtıcı işler yaptığı maçlar izlemiyoruz. Üstüne üstlük, iki takımın dinamiklerini düşünürsek hücümun domine ettiği bir maç görmemiz çok mümkün değil. Buradan bakınca, zaten avantaj iyi savunma yapan, kolay sayı vermeyen takımlarda, böyle maçlarda bu avantaj artıyor. Fakat hücumla savunmayı birbirinden bu kadar ayıramazsın. Savunman belli bir seviyenin üzerinde olacak, hatta çok çok iyi olacak, bunu sayıyla destekleyemiyorsan, kendin de sayı üretemiyorsan bunun pek bir işe yaramadığını görüyorsun. Amerikan futbolu 0-0’a bağlanabilecek bir spor değil, hiçbir şey olmazsa alan golü oluyor.
Bu durumda ben açıkçası Denver’ın şansını düşük görüyorum. Savunma çok güçlü, Carolina’nın o hücum gücüne ve Cam Newton’a belli bir oranda engel olacaklardır, ortalamanın altında tutabileceklerdir, Ama Denver bunu kendi hücumuyla besleyebilecek bir takım değil. Savunma maçı olacağı kesin. Bu maç biraz Panthers hücumuna karşı Broncos savunması olacak gibi gözüküyor. Normal şartlarda savunma avantajlıdır ama burada durum farklı. Denver’ın hücumu çok zayıf. Denver muhteşem bir savunma yapsa bile maçta 10-13 sayıyı aşması gerçekten çok zor. Ancak ve ancak savunmanın kaptığı bir topla yapılan sayılar sayesinde olabilir, bu da düşük bir ihtimal. Diğer tarafta Carolina hücum takımı olarak gösteriliyor ama savunmada da zayıf değil. Carolina daha avantajlı gibi. Maçın ikinci hikayesi de yeni jenerasyonun bir numaralı yıldızı Cam Newton ile eski jenerasyonun en büyük QB’lerinden biri olan Peyton Manning karşı karşıya. Ama şu anda Cam Newton çok çok daha iyi durumda.
Dağhan Irak: Maçın savunma maçı olup olamaycağına Carolina karar verir. Carolina’nın maça artı olarak koyabileceği tek hücum faktörü Cam değil çünkü. Greg Olsen’ın ne oynayacağı çok önemli bence, Jonathan Stewart’ın ne oynayacağı çok önemli. Carolina’nın wide receiver‘ları -belki biraz Ginn dışında- çok öne çıkmadı, yıldız bir WR’ları yok. Daha çok Cam’in pas dağıtma özelliğine ve read option vs. uygulamasına bağlı bir takım. Ama WR’lardan da Super Bowl’da çok kahraman çıkıyor. Olmadık bir isim karşımıza çıkabilir, geçmişte de olduğu gibi. O maçta top bile oynamayacağını düşündüğümüz oyuncuların neredeyse MVP’yi zorladığını çok gördük. Dolayısıyla Carolina’nın Olsen ve Stewart’ı ne kadar kullanacağı, receiver’ları oyuna ne kadar sokabileceğiyle alakalı.
Denver’ın defansı çok güçlü bir defans, Patriots maçında da gördük. Gronkowski’yi o duruma düşürdükten sonra her oyuncuyu tutarsınız, çünkü Gronk NFL’in bug’ı. Gronk’lu bir takımı, diğer hücum silahları da eksik bile olsa kötü olmayan bir takımı, Patriots’ı durdurdular ve bu sene bunu çok fazla yaptı Denver. Eğer Carolina hücumu yüzde yüz katkı sunamazsa savunma maçına döner. Savunma maçına dönerse de Denver kafa kafaya getirir işi. Ben maçın ilk periyodunun çok belirleyici olacağını düşünüyorum, Carolina çok agresif girerse maça moral avantajını da kazanır. Carolina şu anda %60’a 40 önde psikolojik olarak, buraya şampiyonluğu savunmaya gelen taraf olarak gözüküyorlar, Denver’ın bunu Carolina’nın elinden alması gerekecek. Böyle durumlarda defans takımları biraz dezavantajlıdır, patlamayı genelde hücum takımları yapar. Amerikan futbolu çok acayip bir oyun, bakarsın ilk kickoff’ta return touchdown’ı yapar Broncos, ya da tam tersi olur. Geçen sene neler olduğunu gördükten sonra her şey mümkün ama bence oyun Carolina’nın elinde. Carolina en baştan hücumdaki etkinliğini kabul ettirirse Denver’a maçı götürür, ettiremezse farklı bir maç izleriz.
Sarper Günsal: Özellikle son haftalarda Panthers’ta gördüğümüz üzere, Panther defansının çok agresif başlayacağını düşünüyorum. Son maçta Cardinals’ı nasıl dağıttılarsa, ondan önce New York Giants’a ne yaptılarsa aynısını bekliyorum. Çok sert bir savunma deneyecekler. Kurayı kazanırsalar ilk topu Peyton’a bırakıp defansla oyunun kimliğini oturtmaya çalışırlarsa hiç şaşırmam açıkçası. Bence Peyton’ın fiziksel yetersizliğinden dolayı saha küçülecek. Artık en fazla 20 yard pas atabiliyor kolu yetmediği için, bu da Panthers’ın işine gelecek. Diğer tarafta tabii süper bir defans var Broncos’da, ama Patriots maçından farklı olarak Cam Newton gibi bir parametre var. Kendi de koşabildiği için üç taraftan atak yapabilen bir isim Cam. Uzun yıllardır Cam gibi koşan bir oyun kurucu görmüyoruz NFL’de, Russell Wilson vardı ama Cam gibi çok penetre edici şekilde koşmuyor o da. Denver savunması da maçın başında Cam Newton’a zarar vermeye çalışacak, sack arayacak, sack bulamasalar bile bir şekilde darbe vurmayı deneyecek. Defans maçı olacak gibi geliyor bana. Ama Panthers’ın sıkıntı ikinci yarı hep yavaşlamaları. Defans çok hızlı başladığı için ikinci yarı yoruluyor gibi geliyor bana. Takımın wide receiver tarafı hala çok ortalama. Eğer Denver’da Peyton Manning olmasaydı çok büyük fark olurdu. Şimdi biraz daha ortada ama ben yine de Panthers’ın kazanacağını düşünüyorum.
Bence bir dönemin sonu olacak bu. Sadece Peyton Manning bıraktığı için değil. Eğer Peyton kazanırsa establishment kazanmış olacak, beyaz, hareketsiz, “pocket QB” dönemi bir süre daha sürecek. Ama Cam kazanırsa oyundan zevk alan, şovmen, koşan, siyah oyuncular daha öne çıkacak. Bence çok önemli bir maç bu açıdan.
Cam Newton bu sezonun en iyi hücum oyuncusu, sonuna kadar hak ederek En Değerli Oyuncu ödülünü de kazandı. Lakabının hakkını verircesine Superman gibi oynuyor, ancak Super Bowl’da karşısında Von Miller gibi bir savunmacı olacak. Yine de normal sezondakine benzer bir performans gösterebilir mi?
Dağhan Irak: Gösterebilir tabii, bana sorarsan zaten böyle bir potansiyeli vardı Cam Newton’ın. Bence psikolojik olarak Russell Wilson’dan daha güçlü bir oyuncu. Onun Super Bowl’da yaşadığı sıkıntıyı yaşamayacak ama nasıl başladığıyla da alakalı. Carolina çok iyi başlarsa ve Cam’in özgüveni süpermen moduna girerse önünü zor alırlar, Arizona maçında olduğu gibi. Cam’i şüpheye düşürmeleri lazım. Eğer Cam kendi arkadaşlarından ve takımın hücum kabiliyetinden şüphe ederse işler değişir, çünkü o zaman bir de tecrübe girecek devreye. Cam’in özgüveni düştüğü anda ibre Peyton’a doğru kaymaya başlar. Tabii onun da farklı bir duygusal mücadelesi var orada.
Sarper Günsal: Von Miller’ı durdurmak çok önemli. Patriots çok rahat alacağı maçı bu yüzden kaybetti, gün yüzü göstermediler Tom Brady’ye. Cam Newton’ın koşu avantajı olması oyuna bir boyut daha katıyor ama onun da bu kadar büyük bir maçtaki ilk deneyimi, heyecanı olabilir. Ama bence kilit nokta Peyton Manning’in Patriots maçındaki gibi hatasız bir performans göstermesi olacak. Maçın özellikle başlarında bir iki interception yaparsa, ya da iki sene önce olduğu gibi maçın ilk oyununda aptal bir safety gerçekleşirse onun gazıyla Panthers dağıtır.
Kaan Kural: Carolina’nın bir tane eksiği varsa o da buraları oynama tecrübesi. Her sporda tecrübe, tecrübe, tecrübe diye bahsedilir, tecrübe denilen şey buraları yaşamış olmak. O ana geldiğin zaman hislerin öyle baskı altında kalıyor veya öyle coşuyor ki normalde verdiğin kararları çok kötü etkileyebilir. Duygusallığın; alışkanlıkların, mekaniğin ve mantığın önüne geçmesi demek. Ben burayı yaşadım, gördüm dediğin zaman iş çok daha kolay. Yeni bir yere gitmek gibi bu. Yolu bildiğin zaman Beşiktaş’tan Mecidiyeköy’e çok daha rahat gidiyorsun. Ama bilmediğin zaman yön bulma yeteneklerin de olsa bunu yaşamamış oluyorsun. Cam Newton’ın en önemli eksiği de orada yaşayacağı tedirginlikler olabilir ama bunları minimumda tutarlarsa, çünkü ne olursa olsun psikolojik olarak çok iyi hazırlanacaklardır, maçın başında çok büyük bir sürpriz olmazsa ilerleyen zamanlarda o tecrübesizlik yatışacak ve maçın akışına kendilerini kaptıracaklardır. Bu durumda da Cam Newton ne kadar baskı altında olursa olsun, işin psikolojik tarafını atlattıktan sonra o kadar da büyük bir sıkıntı yaşamayacaktır. Normal standartlarının altında kalacak ama bunu bekliyordur. Ortalamasının altında oynasa bile yeterince sayı üretebilecektir.
Peyton Manning, NFL tarihinin en büyük oyun kurucularından biri, ancak kendisine yöneltilen en büyük eleştiri sadece bir şampiyonluk yüzüğü olması. Super Bowl 50’nin ardından emekli olma ihtimali oldukça yüksek. Son maçını kazanması onun geride bırakacağı mirası nasıl etkiler? Büyüme hormonu kullandığı yönündeki iddialar onu nasıl hatırlamamıza sebep olacak?
Kaan Kural: Başarı her şeyin üstünü örter. Şampiyon olursa herkes yüce Peyton Manning diye uğurlayacaktır. Şampiyon olmasa da, ben spordaki bu iki yüzlülüğü eleştiriyorum. İki farklı takımı dört kere Super Bowl’a getirmişsin. Super Bowl’a getirmek de bir mesele. Bazen çok üst düzey oyuncu olursun, çok disiplinli olursun, büyük başarılar kazanırsın ama en üst seviyeye kadar gelemezsin, takım arkadaşların yüzünden, şans yüzünden. Bu adam iki farklı takımı Super Bowl’a getirmiş, daha ne yapsın? Yıllar boyunca kırdığı rekorların, kazandığı başarıların haddi hesabı yok. Benim gözümde her zaman çok üst düzey bir sporcu olacak, kazansın ya da kazanmasın. Kazanması sadece bu maçta takımıyla birlikte bir hedefe ulaşıp ulaşmadığını gösterir, yoksa onun 15 senelik kariyerinin bir maç üzerinden değerlendirilmesi bana biraz riyakarlık gibi geliyor. Kazansa da kaybetse de benim Peyton Manning’le ilgili görüşlerim değişmeyecek. NFL tarihinin en iyi quarterback’lerinden biri, bence biraz overrated, olağanüstü bir oyuncu olduğunu kabul ediyorum ama ondan da öteye koymanın gereği yok bence. Çok iyi bir pasör ama oyunun diğer yanları, koşu oyunları, baskı altındaki performansı belirli bir soru işareti yaratıyor. Yine de NFL tarihinin en değerli quarterback’lerinden biri, buna şüphe yok.
Büyüme hormonu konusu da bence riyakarlık. Kimse kusura bakmasın, NFL’de hGH kullanmayan, daha önceki dönemlerde steroid kullanmayan kim var? Bugün herhangi bir profesyonel sporda doping kullanılmama ihtimali kalmadı zaten. Hele ki NFL gibi güç ve patlayıcılığa dayalı bir sporda. Ben doping kullanmanın doğru olduğunu falan iddia etmiyorum, Peyton Manning tabii ki eleştirilmeli, ama diğerlerinden farklı bir şey yapmıyor, sadece yakalanan olduğu için. Cam Newton’ın bunu yapmadığını mı zannediyorsunuz? Hep aynı şeyi söylüyorum, NBA oyuncularına bakın, iki-üç senedeki gelişimlerine. Buna total bir şekilde bir reaksiyon vermek ya da belirli bir şekilde denetlemek lazım. Gerekiyorsa belirli bir oranda izin vermek lazım. Peyton’ın kural dışı bir şey yapması bir lekedir ama tüm herkesin üzerindeki bir lekedir bu. Herkesin yapıyor olması bu lekeyi küçültmez ama herkes lekeli bu konuda.
Beyzbolda doping işleri patladıktan sonra Temsilciler Meclisi’nde bir araştırma komisyonu kuruldu, oraya NBA’den, MLB’den, NFL’den yetkililer davet edildi. Anti doping çalışmaları anlatıldığı zaman oradaki senatörlerden biri “siz bizimle dalga mı geçiyorsunuz, buna denetim demek bile utanç” demişti. Teniste, bisiklette, atletizmde, herhangi bir yerde bunun olmadığını iddia etmek kendini kandırmak olur. Bununla daha farklı bir şekilde mücadele edilmesi lazım. Şu ana kadarki en iyi önlem biyolojik pasaport, herkese biyolojik pasaport getirilsin o zaman, herkes aynı şartlar altında mücadele etsin. Bu doğru demiyorum, bu herkesin üzerinde bir leke ama eğer herkes aynı şartlarda mücadele ediyorsa bu diğer tarafın avantaj sağladığı anlamına gelmez.
Dağhan Irak: Hormon meselesinden bir şey çıkartılacağını zannetmiyorum. Muhtemelen bir şey vardır ama NFL’in genelini kapsamayan bir şey olduğunu sanmıyorum. Belki on sene sonra Lance’in durumu gibi olabilir. Amerika’nın bağlamını iyi bilmek lazım, beyzbolun şu anki düşüşünü hatırlarsak, NFL o duruma düşmemek için her şeyi yapacaktır. Bonds’ların 1990’larda rekorları alt üst eden beyzbol kuşağı patır patır döküldü dopingle ve beyzbolun o klişe tabirle marka değeri yerlerde sürünmeye başladı. Bugün NFL’le kıyaslanır bir tarafı yok beyzbolun, çok daha az izlenen, çok daha ucuz bir spor. NFL böyle bir darbeyi kaldıramaz. Zaten kafa travması ve oyuncuların karıştığı şiddet olaylarından bayağı başları ağrıyor, bir gol de oradan yemek istemeyecektir, ki çok büyük bir gol olur bu. Hormon meselelerine girilirse NFL’de çok taş yerinden oynar. O yüzden yakın vadede bir şey çıkacağına inanmıyorum. Ancak FIFA soruşturmasında olduğu gibi FBI falan işin içine girerse, NFL yönetimini baypas edip uğraşırlarsa bir şey çıkar ama çok büyük bir şey çıkar. Normal koşullarda Goodell’in NFL’inden hiçbir şey çıkmaz. Deflategate bile, çok aleni olmasına rağmen nasıl örtüldü. O yüzden o konuyu çok sonra konuşacağız, 5-10 yıl sonra bir whistleblower çıkıp anlatırsa. Muhtemelen de çıkar, o zaman görürüz.
Nasıl hatırlanacağı meselesi, Peyton çok büyük oyuncu ama istatistik olarak kardeşinin gerisinde. Eli Manning dediğimiz adam vasatın az üstünde bir oyuncu ama iki tane yüzüğü var mı, var. İşin ilginç tarafı, Peyton’ın şampiyonluk yüzüğü meselesini elindeki kadronun iyi olmamasıyla açıklıyorsun, ama Eli’ın kadroları da öyle canavar kadrolar değildi. İkinci şampiyonluklarında son maçta Dallas’ı yenemeseler playoff dışındalardı. Bence iyi bir takımdı ama çok güçlü değillerdi. Kimyası iyi bir takımdı yalnızca. Peyton öyle bırakmak istemeyecektir. Çok hırslı bir adam, çok sıkı çalışan, antrenman her şeyden önce gelir lafının geçerli olduğu bir adam. Dolayısıyla onun “ya iyiydi be” diyerek bırakacağını düşünmüyorum, o kendi mücadelesini verecektir. Bence yarın bir ihtimal Broncos’un aleyhine de işleyebilir bu. Mesele tamamen Peyton’ın meselesi haline gelirse sallantıya girer, tehlikeli bir şey bu. Ama bu sene artık gelebildikleri kadar geldiler. Brock Osweiler’a da haksızlık ettiler ama onun da zamanı gelecek, fena bir oyuncu değil. Peyton almaya çalışacaktır, ama onun yolu Peyton’dan mı geçer onu bilmiyorum. Elindeki kadro da iyi ama NFL’in en iyisi değil sonuçta.
Sarper Günsal: Büyüme hormonu işinin üstüne gitmeyecek NFL. Peyton Manning sevdikleri adam, o konunun büyüyeceğini sanmıyorum. Büyürse çok şaşırırım. Hele yenerse hiç büyümeyecek çünkü çok büyük bir hikaye ortaya çıkacak. Yenerek veda ederse John Elway gibi, hem de aynı takımda, aynı şekilde zirvede bırakıp gitmiş olacak. Onun o mirasını, o şöhretini yıkmayı istemeyecektir NFL. Kaybederse de üstüne gideceklerini sanmıyorum. Sonuçta Brett Favre’dan biraz daha iyi bir QB olarak bitirecek. Tüm zamanların tüm rekorlarını kırdı ama Tom Brady devam ederse birkaç yıl içinde o rekorların tamamını eline geçirmiş olacak. Kaybederse bir iki sene sonra gelmiş geçmiş en iyi quarterback’ti bir zaman ama playoff’larda choke ediyordu denilecek, ama kazanırsa, iki yüzükle bitirirse, hele ki iki farklı takımla, çok büyük oyuncu olarak anılacak. Zaten çok büyük ama yeri ayrı bir seviyeye yükselecek. Zaten her daim ilk yılında Hall of Famer ama tahminim kaybedeceği yönünde.
Son olarak, skor tahmininizi alabilir miyiz?
Sarper Günsal: 21-18 Panthers.
Kaan Kural: Düşük skorlu olacağını düşünüyorum, 17-10 Panthers.
Dağhan Irak: Carolina mücadeleyi Arizona maçına benzetmeye çalışacak, Denver da Patriots maçına. Bunu kim başarırsa o kazanır. NFL’de skor tahmini çok zor ama içimden 30-13 Carolina geçiyor. İki skor veya üstü fark bekliyorum.
