“Uzun bir istişare aşaması oldu. Konu üzerine uzun sure tartıştık. Kolay alınacak bir karar değildi. Mevzubahis Sagan olduğu için değil, bu bir bisikletçinin yaptığı hareketle alakalıydı çünkü. Henüz Tour de France’ın başındayız. Biz sprinterleri yarış başlarken uyardık. Her sprinti özel olarak inceleyeceğiz diye. Bugün de bunu yaptık. Kesinlikle kolay bir karar değildi. Henüz Tur’un başındayız ve sınırları belirleme yeri için doğru zaman. Bugün de bunu yaptık. Jüri olarak Peter Sagan’ı yaptığı çok ciddi manevra nedeniyle yarıştan diskalifiye etme kararı aldık. Jüri 12.1.040 olarak belirtilen kuralı uygulayabilir, yani jüri ciddi bir ihlal sonrası bir bisikletçiyi evine yollayabilir. Bu gerçekten yola çıkarak bu kuralı Peter Sagan’a uygulamaya karar verdik. Çünkü çok ciddi bir kural ihlali yaptığına kanaat getirdik. Adının Sagan olması önemli değil, bu diskalifiye herhangi biri için olabilirdi. Haklı ve doğru bir karardır. Her sprintte bazı temaslar ve olaylar olabiliyor. Ama bu olayda bilerek yapılmış bir hareket var ve bir kişiye vurmak gibi gözüküyor. Bu Sagan veya Cavendish hakkında değil, Joe Blow da olabilirdi olaydaki. Önemli değil, biz aksiyonumuzu aldık.”
UCI Komiserler Jürisi başkanı Belçikalı Philippe Marien dün akşam saatlerinde Slovak bisikletçi Peter Sagan’ın yarıştan atıldığını açıklarken bunları söylüyordu. Resmi ceza açıklama kağıdında da “Sprint irrégulier” olarak belirtiliyordu cezanın nedeni. Aslında tam olarak sprintte diğer bisikletçileri “ciddi şekilde tehlikeye soktu” denilerek atıldı yarıştan. Ağır bir karar mı? Hala tartışılıyor.
Peter Sagan ve Mark Cavendish bisiklet sporunun son 10 yıldaki en büyük yıldızlarından ikisi. Sagan son iki yılın Dünya Şampiyonu ve son 5 yılda da Fransa Turu’nda yeşil mayoyu kimselere bırakmadı. Cavendish de tarihin en büyük sprinteri olarak addedilen büyük bir isim. 30 kez Fransa Turu etabı kazandı. Ayrıca o da eski bir Dünya Şampiyonu. İkisi de renkli ve kendini özgü adamlar. Müthiş yetenekli bisikletçiler.
Dün Vittel’de biten Fransa Bisiklet Turu’nun 4. etabının son 250 metresinde Peter Sagan’ın Mark Cavendish’e yaptığı hareket ve oluşan kaza büyük tartışmalar yarattı. Sagan, Cavendish’i düşürdü ve ortalık karıştı. Olayı çok yönlü incelemek lazım. Çünkü Cavendish ilk düştüğünde, sahne ürkütücü olduğu için eski profesyonel bisikletçiler de dahil olmak üzere çoğu kişi Peter Sagan’ın yaptığı hareketten dolayı ağır ceza alması gerektiğini söyledi. Tweetler attı. Evet Sagan’ın dirseği açılıyordu. Dirsek atıyor gibi gözüküyordu. Belki de bilerek attı gerçekten. Ancak çoğu kişinin fikir birliğine varamadığı ve kararsız kaldığı bir olayda jüri en sert kararı veriyordu. Alman sprinter Andre Greipel, daha önceden de Sagan’ın bazı dirsek hareketlerini gördüğünden bahsedip bu kaza sonrası da “Sagan artık arkadaşım değil” diye açıklama yapıyordu. Fakat görüntüleri izledikten sonra attığı tweette ise ‘Acele etmişim, görüntüleri izledim, bence Sagan’ın yarıştan atılma kararı ağır’ diyordu. Eski büyük sprinterlerden Avustralyalı Robbie McEwen ilk başta Sagan’ın diskalifiye edilmesi gerektiğini söylüyordu. Ancak sonradan “Yarıştan değil, etaptan diskalifiye dedim” diyordu. Yine bir başka eski büyük sprinter Baden Cooke “Sagan’ın yarıştan atılması saçmalık. Spor adına bir utanç. Sprint finişlerinde 10 dev blok büyük bir hızla finişe ulaşmaya çalışır. Tabii ki çizgi değiştirir. Temaslar olur. Kazalar da buna dahildir. Bilerek kasten bir hareket olmadığı takdirde bu ceza çok ağır. Komiserlerin eski bisikletçi -hatta bu kararı vereceklerin sprinter kökenli- olması gerekir” diyerek eleştirilerini yoğunlaştırıyordu. Çünkü daha önce yarışan bisikletçiler sprintin doğasını çok iyi biliyordu.
Sprinterler bisiklet dünyasının rock starlarıdır. Biraz motor sporlarındaki sürücüler gibidirler. Tehlikeyle dans ettikleri için çok daha korkusuz ve özgüvenlidirler. Farklı bir alev saçarlar yola. Hız yapmak için yaşarlar. O hızı yapmak için de çok korkusuz ve soğukkanlı olmak gerekir. Sprinterler fazla temasın etkisiyle ve o yüksek hızda hedefe odaklandıklarından pragmatist ve makyavelist davranırlar. Egoları yüksektir. Çünkü bunun için yaşarlar. Bütün bir sene bunun için çalışırlar. O etapları kazanmak için. Bir teker mesafe için savaşırken, alan ve koridor bulmaya uğraşırken bazen bilerek bazen de bilmeyerek birbirlerine temas ederler. Tehlikeye de sokarlar birbirlerini. Aynı Moto GP sürücüleri gibi. En ufak aralıktan geçip finiş çizgisine önde varmak için fırsat kollarlar. Fırsatçıdırlar. Çok zekidirler. Ama adrenalin vücutlarını sarar sprint fazında. Büyük bir girdaptır o. Buna rağmen saniyeler hatta saliseler içinde çok çabuk ve net kararlar vermek zorundadırlar. Siz göz kırparken onlar saniyede 100 karar alırlar. Geçmişte bu nedenle sayısız kaza gördük. Hatta en cesur, korkusuz ve tarihin en başarılı sprinteri olarak Mark Cavendish bu tip kazaların içinde çok da fazla yer aldı. 2009’da İsviçre Turu’nda Heinrich Haussler ile kazası, 2012 Giro’da Roberto Ferrari ile kazası, 2013’te Tom Veelers ile teması ve kazası… Ama biri farklıydı. 2010 Tour de France’da Cavendish’i sprinte son taşıyan yardımcısı (poisson pilote) Avustralyalı Mark Renshaw’un diğer bir son taşıyıcı Yeni Zelandalı Julian Dean’e koridor açmak üst üste 3 kez kafa atması sonucu Renshaw yarıştan atılmıştı. O zaman da karar tartışılmıştı. Ancak hareketin kasten yapıldığı çok bariz olduğu ve Dean’i tehlikeye düşürdüğü için atılması doğruydu. Fakat sprint finişlerindeki her olayı ortak değerlendirmek de tehlike yaratabiliyor. Her birinin kendi hareket patikası ve DNA’sı olabiliyor.
Sprinterler yüksek gerginlik frekansında birilerinin tekerini takip etmek, yol açmak isterken ya da pozisyonunu ve çizgisini korumak için 60-70 km hızla giderken bazen itişirler. Ama rakibine zarar vermek için değil. Bisikletçilerin yazılı olmayan kutsal kurallarının başında farklı takımda olsalar da birbirlerini başka her şeye karşı kollamak gelir. Zarar vermek değil. Renshaw bile zarar vermekten daha çok adrenalinle yol açmaya çalışırken yanlış yolu seçmişti.
Dün de Mark Cavendish, Peter Sagan’ın bariyere yakın sağ tarafından geçmek için koridor arıyordu. Temasını yaptı. Her zaman her sprinterin yaptığı gibi. Sagan da arkasını göremediği pozisyonda dirseğini açtı. Birinci mesele burada zaten. Jüri bu dirseği bilerek atılmış bir dirsek olarak yorumladı. Cavendish’in teması sonrası Sagan’ın denge için yaptığı bir refleks ya da etki-tepki hareketi olarak görmedi. Sagan acaba orada dengesini mi korumaya çalışıyordu? Çünkü öncesinde Fransız sprinter Arnaud Demare çapraz bir hareketle çizgisini bozmuştu. Hatta ezeli rakibi diğer Fransız Nacer Bouhanni bundan etkilenip sprintini kesmişti. Sagan da sprint finişlerinde rakiplerinin yani saf sprinterlerin tekerini takip etmeye çalışan bir taktik izlediği için hep, Demare’ın arka tekerine doğru hamle yapacaktı. Ancak tam o sırada olay oldu. Cavendish, Sagan’ın hareketinden sonra bariyerlere çarptı. Yuvarlandı ve takla attı. Yetmedi, arkadan büyük bir hızla gelen John Degenkolb ve Ben Swift, Cavendish’in üzerinden geçip düştüler. Görüntü çok korkutucuydu. Çok endişe vericiydi. Sagan ise devam etmişti. Belki de Sagan’ın ayakta kalması ve sprinte devam edebilmesi o hareketin ona avantaj sağladığını da düşündürdü. Üç cümlede ben bile birçok soru sormak veya şüpheye düşmek zorunda kaldım. UCI jürisi ise çok kısa cümlelerle açıklamasını yaptı. Halbuki görüntüler üzerinden neden bu cezayı verdiklerini daha şeffaf ve net açıklasalar herkesin kafası daha berraklaşacaktı. Sonuçta daha önce de benzer hareketlerin sebebiyet verdiği kazalar olmuş ve genelde cezası etapta son sıraya gönderilmek ve puan-para cezası olmuştu. Hatta bu olayda da ilk ceza bu şekilde açıklandı. 80 puan (yeşil mayo puanı) ve 30 saniye genel klasman zaman cezası verildi. Akabinde ise Fransa Turu’ndan atılma kararı alındı. Kamera çekimleri arasında karşıdan olanı aslında biraz yanıltıcı olabiliyor. Üstte helikopter kamerasından çekilen görüntüde ise en kritik anda ağacın dalları kesiyor görüntüyü. Karşı açıdan ağır çekimde izlediğinizde ise kararsız kalıyorsunuz. Önce Cavendish yol açmak için omzuna kafasını dayıyor gibi Sagan’ın. Dengesini kaybediyor. Akabinde Sagan da dengesini yitiriyor gibi. O arada Sagan denge bulmak ve soluna gitmek için dirseğini açıyor sanki. Ancak yine de emin olmak kolay değil.
Jüri ise bu görüntüleri izleyip Sagan’ın bu hareketi bilerek yaptığına kanaat getirdi. İkinci mesele burada devreye giriyor. Muhtemelen Cavendish’in bu kadar ağır düşmesi, Degenkolb ve Swift’in de düşmesi kararı etkilemiştir. Sagan’ın hareketi sonucunda üç bisikletçi düştüğü için etkilenmek çok doğal. Bundan sonraki sprint finişlerinde diğer bisikletçilere de gözdağı verilmiş oldu. Artık müsamaha göstermeyeceğiz minvalinde. Zaten üçüncü mesele de burada devreye giriyor. UCI daha önce bu ve benzeri olaylarda aynı tutarlılığı pek göstermedi. Ayrıca kural kitapçığındaki kuralların içinde hep ‘veya’ bağlacı kullanarak yoruma açık çok madde bırakmış durumda. Burada Demare’ın hareketi de az daha Bouhanni’yi düşürebilecek tehlikeyi yaratmışken, kaza olmadığı için Demare’a bir ceza çıkmadı.
Eski ünlü bisikletçi Alman Jens Voigt, Sagan’ın bilerek yapmadığına kanaat getirdiğini yazıyordu twitter’dan. Evet bisiklet tehlikeli bir spor. Sagan’ın yaptığı da hatalı bir hareket. Ama niyetini kasten diyerek okumak -hem de tek kamera açısından- biraz ağır olmuş gibi. Greg LeMond da aynı fikirde. “Sagan’ın yaptığı yanlış mıydı? Evet. Fakat kasten dirsek atıp Cavendish’i bariyerlere mi savurdu? Hayır. Öyle düşünmüyorum. Sagan öfkeli ve kötü bir insan değil. Sadece saf bir sprinterden ziyade agresif bir bisikletçi. Diğerlerinin arka tekerini bulmaya çalışan biri. Diğer saf sprinterlerin arasında rüzgar kanalı bulmaya çalışıyor. Ordan oraya atlıyor o yüzden” diye açıklıyor görüşünü LeMond.
Genelde daha önce yarışmış tüm eski profesyoneller ve hatta aktif profesyoneller cezanın ağır olduğunu düşünüyor. Bilerek yapmadığını, sprintin doğası gereği oluşan bir hareket olduğunu söylüyorlar. Belki haklılar belki de UCI daha önceki benzer olaylarda farklı kararlar verdiği için algıları farklı. Karşıt görüşte olanlar da var. Sagan’ın cezayı hak ettiğini ve bunun ibret olması gerektiğini düşünenler. Yani artık kuralların harfiyen uygulanmasını ve kimsenin sprintin doğası olsa bile başkasını tehlikeye atma riskine girmemesi gerektiğini savunanlar. İki farklı gerçeklikle karşı karşıyayız. İki farklı algının yarattığı iki farklı gerçeklik. Kişisel görüşümü belirtmem gerekirse, ben de kararın ağır olduğunu düşünüyorum.
Burada yazdıklarımı Peter Sagan’ı temize çıkarmak için yazmadım. Sadece olayın farklı açılardan aktarımını yapmaya çalıştım. Nihayetinde hem Sagan hem de Cavendish yarış dışı kaldı. Cavendish’in omuz kürek kemiği kırıldığı için Le Tour’a devam edemiyor. Olan her iki büyük yıldıza ve de bu yarışa katabileceklerinin heyecanını yaşayan seyircilere oldu. Kaybet-kaybet durumu…
